GION onderwijs/onderzoek en Kohnstamm Instituut voerden onderzoek uit naar de effectiviteit van loopbaanoriëntatie en -begeleiding (LOB)-interventies voor leerlingen op het vmbo, gefinancierd door het NRO. Naast het vmbo is ook gekeken naar LOB in Internationale Schakelklassen (ISK’s).
Het onderzoek bestond uit vier onderdelen. Eerst is een literatuurstudie uitgevoerd om effectieve LOB-aanpakken in binnen- en buitenland op het spoor te komen. Daarna zijn in interviews met LOB-betrokkenen de LOB-activiteiten, de uitvoering daarvan en knelpunten en ondersteuningsbehoeften van de scholen in kaart gebracht. Tevens zijn leerlingen geïnterviewd over hun ervaringen met LOB en hun profiel- en/of studiekeuzeproces. Samen met de scholen is in verschillende werksessies (“het Innovationlab”) gewerkt aan het effectiever inzetten van de LOB-activiteiten, vooral door reflectie-activiteiten en betrokkenheid van ouders te versterken. Daarnaast is bij leerlingen van de deelnemende scholen onderzocht welke elementen uit de LOB-interventies (bv. contact met de praktijk, ouderbetrokkenheid) daadwerkelijk bijdroegen aan een weloverwogen studiekeuze.
Door de COVID-19 pandemie konden helaas veel LOB-activiteiten niet doorgaan. Desondanks lieten de vmbo leerlingen een positieve ontwikkeling zien wat betreft hun loopbaancompetenties en gaven aan zich aan het eind van het schooljaar minder te laten beïnvloeden door anderen (o.a. ouders, vrienden, leraren) bij hun profiel- of studiekeuze dan aan het begin van het schooljaar. Voor zelfvertrouwen bij loopbaankeuzes en keuzezekerheid werden geen verschillen gevonden, hoewel bij de nameting wel meer leerlingen een keuze hadden gemaakt.
Bij leerlingen met twee ouders die niet in Nederland zijn geboren bleek de invloed van anderen op de keuze voor een vervolgopleiding groot. Bovendien verwachtten deze leerlingen te maken te krijgen met stereotypering ten aanzien van afkomst in hun toekomstige baan. Een deel van de ISK-leerlingen verwacht ook te maken te krijgen met belemmeringen in de vervolgopleiding, zoals geldproblemen en niet bij anderen op de opleiding te passen. Een belangrijke aanbeveling voor scholen is om aan deze aspecten meer aandacht te besteden in het LOB-aanbod.
Voor vmbo scholen en ISK’s worden handreikingen LOB uitgewerkt met daarin een checklist LOB (waar moet goede LOB aan voldoen) en de belangrijkste aanbevelingen voor de praktijk, om zo LOB in de school te kunnen versterken.
In deze literatuurstudie is een systematische analyse en synthese gemaakt van effectieve elementen in LOB-aanbod in binnen- en buitenland. In deze literatuurstudie is onderzocht welke aanpakken voor LOB effectief kunnen zijn voor leerlingen, met waar mogelijk ook specifiek aandacht voor ‘wat werkt’ voor jongeren uit gezinnen met een migratieachtergrond, zodat evidence-informed beslissingen over de invulling van LOB genomen kunnen worden.